Hoeveel stroom heb ik nog? Enkele praktische tips voor op de boot of in de camper Goed voorbereid op weg en water tijdens de zomervakantie |
Hoe vaak komt het niet voor: U bent op vakantie met uw motorboot, of camper en de kinderen en / of kleinkinderen willen gebruik maken van uw boordaccu voor Laptop, TV, Nintendo, playstation, Wii, enz. U krabt zich achter het oor met de gedachte: als ik nog maar genoeg stroom heb om te starten, morgen. Toch is er een vrij eenvoudige oplossing om stroom en spanning te meten aan boord. We gebruiken hiervoor een nevenweerstand (shunt), die na de startmotor in de voedingsleiding (+) wordt opgenomen. Zie schema. De weerstand is 0.001 ohm. De maximum stroom, die door de weerstand mag lopen is 50 A, zodat de spanning over de weerstand 50 mV bedraagt (wet van Ohm). Met een zg spanningsdeler kunt u de spanning van uw accu(‘s) meten. Er zijn verschillende paneelmeters in de handel. Om snel te testen gebruiken we een multimeter
|
Laatste wijziging op 14 oktober 2014
NEVENWEERSTAND 50 Ampère
|
|||||
Wanneer we dit uitwerken krijgen we: 3 W / 50 A = 60 mV; dat klopt en daaruit volgt dat de weerstand in dit geval gelijk is aan 0.060 / 50 = 0.012 ohm. Dat is iets om rekening mee te houden want de paneelmeter zal dan bij een stroomverbruik van 50 A niet op 50 maar op 60 staan. In de praktijk betekent dit dat de uitlezing op de meter (mV) gedeeld moet worden door 1.2 voor het juiste verbruik in Amps. Echter verkoopt Conrad ook een type van 2.5 W waardoor we alles 1 op 1 kunnen aflezen. |
||||||
Onderstaand schema heb ik 1992 gemaakt voor m’n vader en tot op de dag van vandaag werkt het uitstekend. De paneelmeter heeft / had het nadeel dat de massa van meter niet met de massa van de accu verbonden mag worden. Een 9 V batterij (1 per seizoen) is dan nodig. De boven afgebeelde meter kan wel rechtstreeks op de accu worden aangesloten (7 – 30V). Vuistregel: zolang de spanning boven de 12.8 V blijft is er niets aan de hand Schakelaar in stand 1: spanningmeting van de accu Schakelaar in stand 2: stroommeting tijdens verbruik en / of lading |
||||||
![]() |
||||||
Bovenstaand schema is in de loop der tijd wel wat aangepast door de toevoeging van een zonnepaneel, die in de zomer overdag tussen 3 en 5 ampere levert, afhankelijk van de specificaties van het paneel. Ons paneel levert maximaal 75 W en dat komt overeen met 6 A. De meter staat dan op 60. Dit schema is |
||||||
Ook wanneer een boot goed in de verf zit kan er galvanische corrosie optreden. Dat komt hoofdzakelijk door het gebruik van verschillende metalen onder water. Denk aan de schroef, de schroefas, het huis van de as, de lagering enz. Die onderdelen verschillen of in soort of in samenstelling met als gevolg dat er een electrische spanning tussen de onderdelen ontstaat. Omdat oppervlaktewater goed geleidt gaat er een stroom lopen tussen de onderdelen. Hierdoor kan roest / putvorming ontstaan. Roest ontstaat door een reactie van ijzer en zuurstof. Aan de lucht gebeurt dat al, maar onderwater gaat dat vele malen sneller, zeker als er een stroombron aan te pas komt. Door de spanning krijgen we electrolyse (de schoolproef waar we zuurstof en waterstof uit water maakten). Dit gebeurt onder water ook. We produceren zuursof aan het oppervlak van het metaal met als gevolg dat de eigenschappen van het metaal worden aangetast. Er kan zelfs lekkage ontstaan.
Een van de manieren om corrosie tegen te gaan is het aanbrengen van een kathodische bescherming in de vorm van peervormige Zink-, Aluminium- of Magnesium anoden. Het is wel van belang om de goede anode te kiezen. Dat is afhankelijk van de omgeving waarin u vaart. Voor zeewater geldt: gebruik zink. Voor zoet / brak water geldt gebruik aluminium. Voor meer uitleg over kathodische bescherming, |
||||||
Zonnepanelen Over zonnepanelen hoor je soms de gekste verhalen, maar laten we hier een paar feiten noemen. Het rendement van de meest gangbare panelen komt niet hoger dan 25% en ze kunnen daarom niet meer vermogen leveren dan 200 W/m2.
|
||||||
Electrische fietsenLekker weg in eigen land heeft ertoe geleid dat vele senioren zich een electrische fiets hebben aangeschaft. Dwz een fiets met een hulpmotortje in voor- of achterwiel (en tegenwoordig zelfs op de trapas) die het trappen aanzienlijk verlicht. Nadeel is dat zo’n fiets is uitgerust met een accu die regelmatig moet worden opgeladen. Vaak is de spanning van de accu 24V. Dat kan ook op de boot of bij de camper. |
Wilt u gebruik maken van het boordnet van boot of camper dan zal de spanning van 12V eerst omgezet moeten worden naar 230V wisselstroom en dan met de meegeleverde lader terug getransformeerd naar 24V gelijkstroom. Dat betekent nogal wat verlies van energie, maar een zonnepaneel zoals hierboven beschreven kan dan uitkomst bieden.Tegenwoordig zijn er ook spanningsregelaars voor zonnepanelen die de spanning omzetten naar 24 V. In dat geval kan de omvormer en lader vervallen en kan de accu direct worden opgeladen met een daarvoorgeschikte kabel. (Vraag uw leverancier) Ook hier geldt weer: wat is de behoefte (gaat u elke dag uit fietsen?) en wat kost het. Hebt u een grote boot met 24 V installatie dan is het allemaal wat simpeler, maar in geval dat u aangewezen bent op 12V zou ik het een tijdje proberen met zonnepaneel, omvormer en oplader. Zo nu en dan controleren hoe het laadproces verloopt en dan eventueel besluiten om nog een zonnepaneel aan te schaffen voor het opladen van de fietsaccu… |
|
![]() |
|
Omvormers van 12 V naar 230 V worden steeds populairder en goedkoper, maar u dient wel op een paar zaken te letten: Gebruik het liefst korte draden www.conrad.nl tussen accu en omvormer. In ons geval was dat niet mogelijk, omdat de omvormer zo’n 5 meter van de accu moest worden geïnstalleerd. Als toevoerdraad heb ik een flexibele kabel gebruikt met vier aderen en elke ader (2mm dik) bestaat uit zo’n 30 dunne draadjes, filamenten. Dikke VMVK kabel zou ook moeten kunnen, maar hoe dikker, hoe stugger. |
|
Stel u hebt u een boot met één accu van 100Ah, dan is het verstandig om een omvormer aan te schaffen met een vermogen tussen 250 en 500 Watt. Voor een koffiezetapparaat is het misschien fijn om een omvormer van 1200W (100 euro) te gebruiken, maar bij afname van 1200 W is de accu in 1 uur finaal leeg. Is er dan geen andere accu voorhanden dan kan de motor niet worden gestart en de accu niet opgeladen. Met een zonnepaneel duurt het minstens een dag om zoveel stroom op te wekken dat de motor weer kan starten. Schakel de omvormer na gebruik van bv TV steeds uit, want bij zogenaamde leegloop is het verbruik vaak minimaal 1 ampere, dus 12 Watt. Het gemiddelde stroomverbruik van een (gewone) televisie is zo’n 60 Watt. Er loopt dan een stroom van 5 Ampère. Een accu met een vermogen van 100 Ah kan dat 20 uur leveren. |
|
Koelkast |
|
|
|
Accu’s |
|
Probeer overdag het stroomverbruik tot 0 te reduceren en zorg voor een separate accu waarmee gestart kan worden. Zet accu’s niet parallel; de dynamo vindt dat ook niet fijn. Accu’s zijn bijna nooit voor 100% identiek. Zorg voor een schakelaar waarmee accu’s onafhankelijk van elkaar geladen en ontladen kunnen worden. Houd spanning en stroom in de gaten en u hoeft niet bang te zijn dat u niet meer weg komt. |
|
![]() |
![]() |
SCI Accuschakelaar 12-50 V/DC A23-2 accuschakelaar; 200 A/32 V/DC |
Principeschema van een omvormer;
alleen voor de begripsvorming
De echte praktijk |
|
Daar sta je dan met je schema in de hand. Je doet het luik van de motorruimte open en ontwaart nog net een paar accu’s en een motor, maar verder een takkenbos van draden, tenminste dat is wat je nogal eens hoort. Onderstaande foto’s van een 3d omgeving (met dank aan Pieter Bottema, die de componenten prachtig heeft ontworpen) zullen vast helpen bij het beter begrijpen. Dat is hard nodig, want een foutje is zo gemaakt. Zo moet ten allen tijde worden voorkomen dat er 12 V op het meetmodule komt te staan, want dat is het einde van het apparaat. Ook mogen er geen grote stromen (>50A) door de shunt lopen; dus nooit starten via de shunt. |
|
![]() |
|
Grote foto’s vindt u hier: 1,; 2,; 3,; 4,; 5,; 6,; 7,; 8,; 9,; 10,; 11,; 12,; 13,; 14,; 15,; 16,; 17,; 18,; 19,; 20,; 21,; 22, |
Solderen |
|
Het monteren / solderen van de schakelaars en batterij zal over het algemeen weinig problemen opleveren; het meetmodule daarentegen kan menigeen tot razernij brengen.
Een goede oplossing is het gebruik van pennetjes uit een ic voetje. De afstand tussen de gaatjes is 0.1 inch oftewel 2.54 mm. Dat is een standaard maat. Ik heb bij
|